مفهوم حقوقی خانواده، مفهوم اجتماعی خانواده، نقش خانواده در اقتصاد، اخلاق در خانواده و تحولات قانونی در نورد حقوق خانواده برخی مواد قانون 1353 به صورت فهمی نسخ شده است. بعضی مواد آن هنوز هم پا برجاست.
- نکاح، تعریف، اقسام
- خواستگاری
- نامزدی (وعده، نکاح)
- شرایط نکاح
- موانع نکاح
- قرابت : نسبی ، نسبی، رضایی
- نسب
- موارد انحلال نکاح
مفهوم حقوق خانواده از نظر حقوقی:
عام: شخص و همسر او و خویشاوندان نسبی رابطل در ارث با یکدیگر دارند.
خاص: شخص و همسر او و فرزندانی که تحت سرپرستی پدر به عنوان رئیس خانواده هستند.
ماده 862 قانون مدنی:
اشخاصی که به موجب نسب ارث می برند سه طبقه اند:
- پدر و مادر و اولاد اولاد.
- اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها
- اعام و عمات و اخوال و خالات و اولادِ آنها.
ماده 1032 قانون مدنی:
قرابت نسبی به ترتیب طبقات ذیل است:
طبقات ارث:
طبقه اول
- پدر و مادر
- فرزوندان و نوه ها
طبقه دوم
طبقه سوم
- عموها و عمه ها
- خاله ها و دایی ها
نکته: خویشان رضاعی جزء هیچ یک از خانواده ها از نظر حقوقی نیستند.
از نظر اجتماهی تعریف خانواده:
قدیمی ترین و مهم ترین گروه طبیعی که از آغاز بشریت وجود داشته و هستۀ اجتماع را تشکیل می داده است.
خانواده، محیطی شایسته برای آموزش آداب اجتماعی و نقش ملی است.
خانواده در اهمیت اقتصادی:
خانواده ها در توسعۀ اقتصاد جامعه با تشکیل واحدهای تولیدی و کشاورزی و صنایع در گذشته مؤثر بوده است و در حال حاضر علی رغم وجود بنگاه های بزرگ اقتصادی هم چنان مؤثر هستند.
کسانی که تشکیل خانواده می دهند برای توسعه در زندگی اصولاً و غالباً اقدام به فعالیت های اقتصادی و تولیدی می کنند و بدین سان در توسعه اقتصاد در جامعه
اخلاق در خانواده: خانواده در رشد فضیلت های اخلاقی خیلی اهیمیت دارد.
سؤال: آیا خانواده در توسعۀ اقتصاد نقش دارد؟ جواب: نقش دارد. از دو جهت. اول: تشکیل واحدهای صنفی تولیدی. دوم: مرد خانواده برای توسعۀ زندگی به اقدامات می گردازد و فعالیت می کند.
تعریف نکاح: در لغت به معنی ضَمّ می باشد یعنی پیوستن
در اصطلاح قراردادی است میان زن و مرد که به موجب آن دو طرف در زندگی شریک و متعهد می شوند و خانواده تشکیل می دهند.
نکته: اثرعقد نکاح ایجاد رابطۀ زوجیت است.
آیا زن و مرد برای ازدواج می توانند ضمن عقد شرط کنند بهره مندی ازدواج نباشد؟
جواب: بله، چون اثر عقد نکاح رابطۀ زوجیت است نه رابطۀ جنسی. جزء شرط باطل و مبطل نیست.
آیا این شرط باطل است؟ خیر. صحیح است و خلاف مقتضای ذات نیست. شرط باطل نیست چون شرط باطل باید نامشروع (خلاف قانون) باشد و هیچ قانونی این را منع نکرده است.
اقسام نکاح:
- دائم
- مُنقَطِع (موقت، مُتعِه)
سؤال: آیا همۀ نظام های حقوقی 2 نوع نکاح دارند یا فقط نظام حقوقی ایران 2 نوع نکاح دارد؟
جواب : نکاح منقطع اختصاص به فقه شیعه دارد. کشورهای اروپایی یک نوع نکاح دارند که دائم می باشد و اهل سنن هم 1 نوع نکاح دارند. کشورهای اسلامی که از اهل سنن پیروی می کنند یک نوع نکاح دارند.
