پژوهش حاضر باهدف بررسی مقایسهای تدریس اثربخش از دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان پایه سوم مقطع متوسطه شهر ایلام اجرا گردید. این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و از نوع روش کار توصیفی و مشاهده‌ای است که ویژگی‌های یک معلم اثربخش از دیدگاه خود معلمان و دانش‌آموزان را مورد بررسی و مقایسه قرار دهد. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانش‌آموزان و معلمان پایه سوم دبیرستان‌های شهر ایلام که در سال تحصیلی 94-93 مشغول به تحصیل بودند.
در این پژوهش از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده برای به دست آوردن حجم نمونه آماری استفاده گردید. جامعه آماری 30 دبیرستان بود که با توجه به‌تناسب پراکندگی دبیرستان‌ها در مناطق مختلف شهر 10 دبیرستان به‌صورت تصادفی انتخاب شد سپس از هر دبیرستان به‌تناسب رشته تحصیلی دانش‌آموزان (علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی فیزیک) 1 کلاس کلاً 25 کلاس انتخاب گردید؛ بنابراین تعداد کل افراد نمونه آماری 545 نفر که از این تعداد 109 نفر معلم و 436 نفر دانش‌آموز بودند.
ابزار گرد‌‌‌آوری این پژوهش پرسشنامه استاندارد شده‌ای بود که روایی آن 78/0 و پایایی آن87/0 گزارش‌شده است. در این پژوهش افراد نمونه آماری خواسته شد نظرات خود را در خصوص اثربخشی تدریس معلمان در حیطه‌های: هوشمندی، پاسخ‌دهی، انگیزه، تعهد برای تدریس، مکالمه مؤثر، نگرانی برای پیشرفت، کمک هدفمند، آموزش غیررسمی در قالب طیف 5 ارزشی لیکرت از خیلی ضعیف تا خیلی خوب اظهار نمایند. داده‌های تحقیق با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی و استنباطی آزمون t مستقل و با استفاده از نرم‌افزارspss مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که از دیدگاه هر دو گروه (معلمان و دانش‌آموزان) اثربخشی تدریس معلمان در حد بالای ارزیابی گردید است. معلمان با میانگین 39/4 از کل 5 نمره که قریب 88 درصد و همچنین دانش آموزان با میانگین 17/3 از کل 5 نمره که قریب 63 درصد از اثربخشی کامل را کسب نموده‌اند.
با توجه به یافته‌های تحقیق چنین به نظر می‌رسد که بین دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان در ابعاد (هشتگانه): هوشمندی، پاسخ‌دهی، انگیزه، تعهد برای تدریس، مکالمه مؤثر، نگرانی برای پیشرفت، کمک هدفمند و آموزش غیررسمی تفاوت معنی‌داری وجود دارد. اختلاف میانگین بیانگر آن است که میزان مقیاس‌های فوق در معلمان از دیدگاه دانش‌آموزان کمتر از دیدگاه معلمان نسبت به خود است.
کلمات کلیدی: معلم، دانش‌آموزان، تدریس، اثربخشی، یادگیری.
